Tarih : 28.01.2013
Yazar : YMM Tutku Yurdakul

BAĞIMSIZ DENETİME TABİ OLACAK ŞİRKETLER 

1-A- Tek başına veya bağlı ortaklıkları ve iştirakleriyle birlikte aşağıdaki üç ölçütten ikisini sağlayan şirketler bağımsız denetime tabi olacaklardır. 

a) Aktif toplamı 150.000.000.-TL ve üstü Türk Lirası, 
b) Yıllık net satış hasılatı 200.000.000.-TL ve üstü Türk Lirası, 
c) Çalışan sayısı 500 ve üstü. 

1-B- Ekli (I) sayılı listede sayılı şirketlerde bağımsız denetime tabi olacaklardır. Bu şirketler; 

a) Yatırım kuruluşları, Kollektif yatırım kuruluşları, Portföy yönetim şirketleri, İpotek finansmanı kuruluşları, Varlık kiralama şirketleri, Merkezi takas kuruluşları, Merkezi saklama kuruluşları, Veri depolama kuruluşları, Derecelendirme kuruluşları, Değerleme kuruluşları, Sermaye piyasası araçları bir borsada ve/veya teşkilatlanmış diğer piyasalarda işlem gören anonim şirketler. 

b) Bankacılık Kanunu uyarınca Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun düzenleme ve denetimine tabi şirketlerden; Bankalar, Derecelendirme kuruluşları, Finansal holding şirketleri, Finansal kiralama şirketleri, Factoring şirketleri, Finansman şirketleri, Varlık yönetim şirketleri, Finansal holding şirketleri üzerinde 5411 sayılı Kanunda tanımlandığı şekliyle nitelikli paya sahip şirketler. 

c) Sigortacılık Kanunu ile Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu kapsamında faaliyet göstermekte olan sigorta, resürans ve emeklilik şirketleri. 

d) İstanbul Altın Borsasında üye olarak faaliyet göstermesine izin verilen yetkili müesseseler, kıymetli madenler aracı kurumları, kıymetli maden üretimi veya ticareti ile iştigal eden anonim şirketler. 

e) Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu hükümleri uyarınca anonim şirket halinde kurulan tarım ürünleri lisanslı depo şirketleri ile Umumi Mağazalar Kanunu hükümleri uyarınca anonim şirket şeklinde kurulan şirketler. 

f) Ulusal karasal, uydu ve kablolu televizyon sahibi medya hizmet sağlayıcı şirketler. 

2- Ekli (II) sayılı liste kapsamında yer alan şirketler, tek başına veya bağlı ortaklıkları ve iştirakleriyle birlikte listede belirtilen sınırlamalar dikkate alınarak, 6102 sayılı Yeni TTK ile 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname hükümleri çerçevesinde bağımsız denetime tabidir. Burada da (I) sayılı listedeki üç ölçütten ikisinin sağlanması şartı aynı şekilde aranmaktadır. 

Ek (II) sayılı listede sayılan firmalar ise, aktif büyüklükleri, yıllık net satış hasılatları ve çalışan sayıları dikkate alınarak belirlenmiştir. Bu firmalar Kararın (II) sayılı listesinde ayrıntılı olarak belirlenmiş olup, burada tekrar edilmeyecektir.

3- a) Ekli (I) sayılı liste yer alan ve yukarıda sayılanlar hariç olmak üzere Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanuna tabi kuruluşlar ile, 
b) Ekli (II) sayılı listenin yedinci sırası kapsamına giren kuruluşlar (Kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklıkları ile sermayesinin en az %50'si belediyelere ait olan şirketlerden belirlenen ölçütlerden en az ikisini sağlayanlar) hariç olmak üzere sermayesinin en az %50 ve daha fazlası Devlete, il özel idarelerine, kanunla kurulmuş vakıflara ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarına ait olan şirketler bu Kararın kapsamı dışında olduğundan, bu madde haricinde kalan şirketler.Bakanlar Kurulu Kararı ile hangi firmalar bağımsız denetime tabi iken bağımsız denetim dışında kalmıştır? 31.12.2012 tarihine kadar olan uygulamada bağımsız denetim yaptırma yükümlülüğü bulunan firmalardan bazıları bağımsız denetim kapsamı dışında kalmıştır. Bilindiği üzere, Enerji Piyasası Kanunu ve Sermaye Piyasası Kanunu kapsamında faaliyet gösteren firmalar bağımsız denetime tabi idiler. Söz konusu Bakanlar Kurulu Kararı ile bu kapsamda faaliyet gösteren firmaların tamamının bağımsız denetime tabi olmasına son verilmiş ve sınırlama getirilmiştir. Bu sınırlama (II) sayılı listenin 4 ve 5'inci maddelerinde yer almaktadır. 
Buna göre; II sayılı listenin 4'üncü maddesi belirlemesi, "20/2/2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu, 18/4/2001 tarihli ve 4646 sayılı Doğalgaz Piyasası Kanunu, 4/12/2003 tarihli ve 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu ve 2/3/2005 tarihli ve 5307 sayılı Sıvılaştırılmış Petrol Gazları Kanunu (LPG) Piyasası Kanunu ve Elektrik Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun uyarınca Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu düzenlemelerine tabi olarak faaliyet gösteren lisans, sertifika veya yetki belgesi sahibi şirketlerden (4046 sayılı kanun hükümlerine tabi kamu iktisadi teşebbüsleri hariç) aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayanlar. 

a) Aktif toplamı 75.000.000.-TL ve üstü Türk Lirası. 
b) Yıllık net satış hasılatı 100.000.000.-TL ve üstü Türk Lirası.
 c) Çalışan sayısı 250 ve üstü."   

Bunun anlamı, Elektrik Piyasası Kanunu, Doğalgaz Piyasası Kanunu, Sıvılaştırılmış Petrol Gazları Kanunu (LPG) Piyasası Kanunu ve Elektrik Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun uyarınca Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu düzenlemelerine tabi olarak faaliyet gösteren lisans, sertifika veya yetki belgesi sahibi şirketlerin tamamı bağımsız denetime tabi olmayacak ve yukarıdaki ölçütlerden en az ikisini sağlayanlar bağımsız denetime tabi olacaklardır. Böylelikle, bu alanda faaliyette bulunan firmalardan bağımsız denetime tabi olacakların kapsamı daraltılmıştır. Yukarıdaki üç ölçütten ikisini sağlayanlar bağımsız denetim kapsamında kalmış, en az iki şartı sağlamayanlar ise denetim kapsamı dışına çıkartılmıştır. 

Yine, Sermaye Piyasası Kanunu uyarınca ortak sayısının 500 (eski Kanunda 250) ve üzerinde olması nedeniyle halka açık sayılan ancak halka açık olmayan (borsada işlem görmeyen firmalar) firmalara denetim alt sınırı getirilmiştir.

(II) sayılı listenin 5'inci maddesi uyarınca, söz konusu şirketlerden; 

a) Aktif toplamı 15.000.000.-TL ve üstü, 
b) Yıllık net satış hasılatı 20.000.000.-TL ve üstü, 
c) Çalışan sayısı 50 ve üstü, 

olan şirketlerden en az iki şartı birlikte sağlamayan şirketler de bağımsız denetime tabi olmayacaktır.