Tarih : 13.03.2013
Yazar : YMM Tutku Yurdakul

18 YAŞINDAN KÜÇÜK İŞÇİLER

·              Genç işçi :15 yaşını tamamlamış, ancak 18 yaşını tamamlamamış kişidir.

·              Çocuk işçi: 14 yaşını bitirmiş, 15 yaşını doldurmamış ve ilköğretimini tamamlamış kişidir.

·              4857 sayılı İş Kanununa göre 14 yaşından 18 yaşına kadar (18 dahil) işçilerin işe alınmalarından önce iş yeri hekimi işçi sağlığı dispanserleri bunların bulunmadığı yerlerde sırası ile en yakın SSK sağlık ocağı hükümet veya belediye hekimlerine muayene ettirilerek işin niteliği ve şartlarına göre çalışabileceğine dair sağlık raporualınması gerekmektedir. 18 yaşını doldurana kadar altı ayda bir kontrol edilmesi gerekmektedir.

·              Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelikte belirtildiği gibi18 yaşından küçük işçilerin okula devamları ile okuldaki başarılarına engel olmayacak, meslek seçimi için yapılacak hazırlıklara ya da yetkili makamlar tarafından yeterliliği kabul edilen mesleki eğitime katılmasına engel olmayacak işlerde çalıştırılabilirler.

·              Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelikte belirtildiği gibitemel eğitimini tamamlamış ve okula gitmeyen çocukların çalışma saatleri günde yedi ve haftada otuzbeş saatten fazla olamaz. Ancak, 15 yaşını tamamlamış çocuklar için bu süre günde sekiz ve haftada kırk saate kadar arttırılabilir. Çocuk ve genç işçilerin günlük çalışma süreleri, yirmidört saatlik zaman diliminde, kesintisiz ondört saat dinlenme süresi dikkate alınarak uygulanır.Okula devam eden çocukların eğitim dönemindeki çalışma süreleri, eğitim saatleri dışında olmak üzere, en fazla günde iki saat ve haftada on saat olabilir. Okulun kapalı olduğu dönemlerde çalışma süreleri birinci fıkrada belirtilen çalışma sürelerini aşamaz.

·              Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelikte belirtildiği gibi18 yaşından küçük işçilerin hafta tatili izinleri kesintisiz kırk saatten az olamaz. Ayrıca hafta tatili ücreti bir iş karşılığı olmaksızın ödenir.

·              Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelikte belirtildiği gibi 18 yaşından küçük işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olamaz. Yıllık ücretli iznin kesintisiz kullandırılması esastır. Ancak, yararına olduğu durumlarda çocuk ve genç işçinin isteği üzerine en fazla ikiye; bölünerek kullandırılabilir.

·              Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelikte belirtildiği gibi18 yaşından küçük işçilerin; çocuklara karşı işlenmiş suçlardan hüküm giyen, yüz kızartıcı suçlardan hüküm giymiş olan, işveren veya işveren vekilleri çalıştıramazlar.

·              Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelikte belirtilen Ek I-II de çoçuk işçilerin çalışabileceği işler belirtilmiştir. Ek III'te ise 18 yaş altı işçilerin çalışamayacağı işler belirtilmiştir.

Çocuk Ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik'in ekleri  

Ek-2   

Genç İşçilerin Çalıştırılabilecekleri İşler    

1. Meyve ve sebze konserveciliği, sirke, turşu, salça, reçel, marmelat, meyve ve sebze suları imalatı işleri,   
2. Meyve ve sebze kurutmacılığı ve işlenmesi işleri,   
3. Helva, bulama, ağda, pekmez imalatı işleri,   
4. Kasaplarda yardımcı işler,   
5. Çay işlemesi işleri,   
6. Çeşitli kuru yemişlerin hazırlanması işleri,   
7. Küçükbaş hayvan besiciliğinde yardımcı işler,   
8. Süpürge ve fırça imalatı işleri,   
9. Elle yapılan ağaç oymacılığı, kemik, boynuz, kehribar, lüle taşı, Erzurum taşı ve diğer maddelerden süs eşyası, düğme, tarak, resim, ayna, çerçeve, cam ve emsali eşya imalatı işleri,   
10. Toptan ve perakende satış mağaza ve dükkanlarında satış, etiketleme ve paketleme işleri,   
11. Büro işyerlerinde büro işleri ve yardımcı işler,   
12. İlaçlama ve gübreleme hariç çiçek yetiştirme işleri,   
13. İçkili yerler ve aşçılık hizmetleri hariç olmak üzere hizmet sektöründeki işler,   
14. Diğer giyim eşyası, baston ve şemsiye imalatı işleri,   
15. Yiyecek maddelerinin imalatı ve çeşitli muamelelere tabi tutulması işleri,   
16. Yorgancılık, çadır, çuval, yelken ve benzeri eşyaların imalatı ve dokuma yapmaksızın diğer hazır eşya imalatı işleri,    17. Sandık, kutu, fıçı ve benzeri ambalaj malzemeleri, mantar, saz ve kamıştan sepet ve benzeri eşya imalatı işleri,   
18. Çanak, çömlek, çini, fayans, porselen ve seramik imaline ait işler (fırın işleri ve silis ve quarts tozu saçan işler hariç),    19. El ilanı dağıtımı işleri,   
20. Cam, şişe, optik ve benzeri malzeme imalathanelerinde üretime ilişkin işler (fırın işleri ve silis ve quarts tozu saçan işler, ısıl işlem, renklendirme ve kimyasal işler hariç),   
21. Bitkisel ve hayvansal yağların üretimi ve bunlardan yapılan maddelerin imaline ilişkin işler (karbon sülfür gibi parlayıcı veya tahriş edici çözücülerle yapılan prine veya benzeri yağlı maddelerin ekstrasyon yoluyla yağ üretimi işlerinde ekstrasyon kademeleri hariç),   
 22. Pamuk, keten, yün, ipek ve benzerleriyle bunların döküntülerinin hallaç, tarak ve kolalama tezgahlarından ve boyama ile ilgili işlemlerden bölme ile ayrılmış ve fenni iklim ve aspirasyon tesisatı olan iplikhane ve dokuma hazırlama işleri,   
23. Balıkhane işleri,   
24. Şeker fabrikalarında üretime hazırlamaya yardımcı işler,   
25. Araçsız olarak 10 kg'dan fazla yük kaldırılmasını gerektirmeyen torbalama, fıçılama, istifleme ve benzeri işler,   
26. Su bazlı tutkal, jelatin ve kola imali işleri,   
27. Sandal, kayık ve emsali küçük deniz araçlarının imalatı ve tamiratı işleri (boya ve vernik işleri hariç).    

Ek-3   

Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılamayacakları İşler    

1. 4857 sayılı İş Kanununun 69 uncu maddesinde belirtilen gece dönemine rastlayan sürelerde yapılan işler,   
2. Maden ocakları ile kablo döşemesi, kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi yer altında veya su altında çalışılacak işler,   
3. Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliğinde 18 yaşını doldurmamış kişilerin çalışmasının yasaklandığı işler,   
4. Hazırlama, Tamamlama ve Temizleme İşleri Yönetmeliği kapsamındaki işler,   
5. Sağlık Kuralları Bakımından Günde Ancak Yedibuçuk Saat veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler Hakkında Yönetmelik kapsamında yer alan işler,   
6. Alkol, sigara ve bağımlılığa yol açan maddelerin üretimi ve toptan satış işleri,   
7. Parlayıcı, patlayıcı, zararlı ve tehlikeli maddelerin toptan ve perakende satış işleri ile bu gibi maddelerin imali, işlenmesi, depolanması işleri ve bu maddelere maruz kalma ihtimali bulunan her türlü işler,   
8. Gürültü ve/veya vibrasyonun yüksek olduğu ortamlarda yapılan işler,   
9. Aşırı sıcak ve soğuk ortamda çalışma gerektiren işler ile sağlığa zararlı ve meslek hastalığına yol açan maddeler ile yapılan işler,   
10. Radyoaktif maddelere ve zararlı ışınlara maruz kalınması ihtimali olan işler,   
11. Müteharrik makineler kullanılarak yapılan işler,   
12. Fazla dikkat isteyen ve aralıksız ayakta durmayı gerektiren işler,   
13. Parça başı ve prim sistemi ile ücret ödenen işler,   
14. Para taşıma ve tahsilat işleri,   
15. İş bitiminde evine veya ailesinin yanına dönmesine olanak sağlamayan işler (eğitim amaçlı işler hariç),   
16. Meslek eğitim programı gereği staj nedeni ile yapılan çalışmalar hariç, güzellik salonlarında yapılan yüz, vücut bakımı ve estetiği, epilasyon ve masaj işleri,   
17. Açık bir şekilde veya uzman hekim raporu ile fiziki ve psikolojik yeterliliklerinin üzerinde olan işler,   
18. Toksit, Kanserojen, nesil takip eden genler zararlı veya doğmamış çocuğa zararlı veya herhangi bir şekilde insan sağlığını etkileyen zararlı maddelerle ilgili işler,   
19. Eğitim, deney eksikliği güvenlik konusunda dikkat eksikliğine bağlı olarak gençlerin maruz kalabileceği kaçınılması veya fark edilmesi mümkün olmadığına inanılan iş kazası riski taşıyan işler.